Geschiedenis

Het Huis

Het Park

Beheer

Bezichtiging

Nieuws

Adres/Contact

Foto's

Nieuws uit 2021

Even leek het weer als in 1853

Ook toen werden er bomen vervangen en het hout verzaagd. En net als in 1853 werd het vandaag gewoon met de hand gedaan, zonder kettingzaag of hoogwerker. Vervolgens werd met mallen gepast en gemeten welke gebogen stukken geschikt waren om te kunnen gebruiken: als 'krommer' op een antiek houten zeilschip.
Het hele project trok nogal wat bekijks, en iedereen wilde wel poseren voor de foto!

videoverslag
16 november 2021

vooraf een groepsfoto
foto: Monique Shaw

de reus is geveld
foto: Monique Shaw

nu de 'krommers' eruit zagen
foto: Wilma van den Heuvel

Paddenstoelen zijn terug

Op dezelfde plek als vorige jaar, rechts van de grote toegangspoort van Huis te Manpad, staat weer een groep fraaie vliegenzwammen. U weet wel: die rode met witte stippen.

En net als vorig jaar heeft een van de paddenstoelen 'krak' gezegd. Die ligt op zijn zijkant. Het lijkt er dus op dat niet alleen de paddenstoelen terug zijn maar ook kabouter Spillebeen is weer in de buurt.
Als u heel vroeg op een mistige ochtend stilletjes langsrijdt ziet u wellicht...

21 oktober 2021

foto: Alfons Vaessen

Advertentie uit 1853

Eikenlaan wordt op authentieke wijze
in ere hersteld

Dat is de bedoeling van de activiteiten die dit najaar gaan plaatsvinden op de historische buitenplaats Huis te Manpad in Heemstede. Speciaal is dat de vervanging van de bomenlaan gaat gebeuren met aandacht voor de historische werkwijze. Het gaat om de eikenbomen in het Agterstebos. Daar stonden er ooit meer dan 100 in een kwart cirkel, de boog van een passer. In de afgelopen tientallen jaren waren er vele aan het eind van hun latijn. Er staan er nu nog 41. Straks staan er 115 nieuwe, jonge bomen die weer honderden jaren meekunnen en is het landschapselement in ere hersteld.

Het hout van de eikenbomen is voor een deel geschikt voor de scheepsbouw. ‘Krommers’ zijn natuurlijk gebogen dikke takken, waar Alexander de Vos van scheepstimmerwerf “Klaas Hennepoel” in Warmond erg blij mee is. Ook andere delen van de eikenbomen zullen zoveel mogelijk nuttig gebruikt worden. Maar voordat hij ze kan verwerken bij de restauratie van oude platbodemjachten moet het hout eerst gezaagd worden. Dat gebeurt bij de houtzaagmolen De Heesterboom in Leiden. Vervoer van de oude stam en de krommers gaat op historische wijze per schip over de Leidse vaart, de trekvaart tussen Haarlem en Leiden die achter de buitenplaats Huis te Manpad langs loopt.

Een boom zal met de hand worden gezaagd en met paard en ‘mallejan’, ook al op historische wijze, naar de vaart worden getransporteerd. Dat wordt een heel spektakel! Gelukkig gaat het hele gebeuren van begin tot eind op film worden vastgelegd door Yuri van Koeveringe van TGVideo. Die documentaire zal volgend jaar onder meer via de website van Huis te Manpad te zien zijn.

Het is niet de eerste keer dat Huis te Manpad scheepshout verkoopt. Zie bijgaande advertentie uit de Opregte Haarlemsche Courant van 12 december 1853. En ook die partij werd over het water afgevoerd.

Dit project - vervanging bomen en film - is mede mogelijk door subsidie van de provincies Zuid- en Noord-Holland en het Prins Bernhard Cultuurfonds.
7 oktober 2021

Huis te Manpad wint erfgoedprijs

Afgelopen vrijdag 25 juni heeft Huis te Manpad de erfgoedprijs 2021 van de Historische vereniging Heemstede-Bennebroek (HVHB) gekregen vanwege het feit dat oud tuinbaas Fred van der Hengst 50 jaar in dienst was bij Huis te Manpad en vanwege de wijze waarop de stichting de ca 350 oude lindebomen op het voorplein vervangen heeft.

De prijs werd in ontvangst genomen door de huidige tuinbaas Bas van der Hengst, zoon van Fred. Fred zelf kon helaas niet aanwezig zijn, omdat hij herstellende is van een heupoperatie.

De vervanging van de lindes was nodig omdat ze door ouderdom gevaarlijk begonnen te worden, voorzover ze nog stonden. Om de lindes te vervangen door genetisch identieke bomen waren ca 10 jaar geleden stekken van de oude lindes genomen, die opgekweekt zijn en die in het voorjaar van 2019 geplant zijn op exact dezelfde plaatsen waar de oude lindes stonden, nl in een quinconce verband (denk aan de punten van de 5 op de dobbelsteen). De stichting wil er daadoor voor zorgen, dat de komende ca 12 generaties ook weer kunnen genieten van deze historische aanleg.

Bestuurslid Hein Krantz hield de aanwezigen in zijn dankwoord voor dat men zich moest realiseren van een uniek moment getuige geweest te zijn, want slechts eenmaal in de ca 300 jaar worden de lindes vervangen.

En hij kondigde meteen aan dat het de planning is om komende winter een ca 200 jaar oude eikenlaan te verjongen, om dezelfde reden als waarom eerder de lindes werden vervangen. Tenslotte benadrukte hij het belang van het lange dienstverband van Fred van der Hengst en de opvolging door zijn zoon voor Huis te Manpad. Zulke lange dienstverbanden en deze opvolging zijn tegenwoordig niet meer gebruikelijk, maar helpen heel erg bij het voeren van een over de jaren heen consistent beheer van een historische buitenplaats.

1 juli 2021

Lees hier het artikel uit het Haarlems Dagblad

De trofee
gemaakt door Rosita van Wingerden
(foto: Theo Out)

De prijs is in 2015 ingesteld door de HVHB om behoud en versterking van cultureel erfgoed te stimuleren en wordt elke twee jaar uitgereikt.

Met man en macht aan het werk

Met vele vrijwilligers wordt het park van Huis te Manpad onderhouden: maaien, schoffelen, wieden en soms hooien.

Niet al het gras wordt wekenlijks gemaaid. Op het voorplein wordt er circa 2x per jaar gemaaid, tussen de nieuw aangeplante lindenbomen. Het maaisel wordt op hopen geharkt en na enkele dagen afgevoerd. Dat doen we in de wetenschap dat de grond dan steeds schraler wordt, waardoor er meer soorten bloemen gaan bloeien.

Gelukkig zijn er vele vrijwilligers die willen helpen bij de uitvoering want vele handen maken licht werk!

Ook vrijwilliger willen worden? Neem contact op met de tuinbaas en bespreek de mogelijkheden.

23 juni 2021

.

vrijwilligers aan het werk
Foto: Bas van der Hengst

Zorg voor vleermuizen

Komende winter worden de laatste monumentale eiken van het octant in het 'Achterste Bos' vervangen. Velen zijn al weg. Van de bomen die er nog staan zijn de meeste dood en staan op het punt van omvallen. Vervanging met bomen van allemaal dezelfde leeftijd zorgt voor het instandhouden van het landschapselement, een octant (een achtste boog van een cirkel, met in het midden een dwarslijn).

Uit de verplichte inventarisatie in 2020 bleek de aanwezigheid van enkele Rosse vleermuizen. Er is een rapportage gemaakt met een advies. Ter vervanging van de holtes in bomen moeten er vleermuiskasten worden opgehangen.

Deze zijn deze week door vrijwilligers geplaatst, conform het advies op circa 4,5 meter hoogte en met een vrije uit- en aanvliegruimte. We hopen dat het een succes wordt.

Op 19 juni werd het geluid, via een speciale 'bat-detector' opgenomen van een op insecten jagende Rosse vleermuis boven de boomgaard. Een 'smakkend' geluid, rond de 20 khz waarmee de vleermuis door middel van echolocatie zijn prooi - grote insecten - weet te vinden. Via deze link is het geluid te horen.

20 juni 2021

Gewone oeverlibel
vrouw

Platbuik
vrouw

Heerlijk! Die slangenmuur

Je kan er zo lekker genieten van de zomerzon. Zittend op het spalier of gewoon op een dode tak van een perenboom.
De speciaal gemetselde muur met bogen om extra warmte vast te houden voor het speciale leifruit is ook voor libellen een heerlijke plek om even uit te rusten na de jacht op vliegen, muggen, wespen en of bijen.

De Gewone oeverlibel is een zeer algemene soort die door het gehele land is te zien, de Platbuik is een algemene soort.

12 juni 2021

Koningszuur

En nakomertje

Dat denk je als je eind mei door de boomgaard bij Huis te Manpad loopt en een appelboom met bloesem in knop ziet.

Maar de boom lijkt expres voor de late bloei gekozen te hebben. Het is een appelras uit de Betuwe: 'Koningszuur' en staat bekend om zijn late bloei.

Het voordeel is dat de vruchtzetting weinig gevaar loopt op bevriezing. Het kan nog best koud zijn 's nachts, maar nachtvorst komt nog maar weinig voor.

Gevolg van een langzame start is dat de appel ook later rijp wordt. In oktober plukrijp, als moesappel te gebruiken half november en als handappel is Koningszuur pas lekker in februari. Een bewaarappel dus. En de smaak is inderdaad wat zurig.

28 mei 2021

Windkaart 21 mei

Voorjaarsstorm

Het waaide weer flink, gistermiddag en avond. En als het in Nederland hard waait, dan waait het het hardst in Kennemerland.

Officieel zal het KNMI de voorjaarsstorm niet als storm benoemen - daarvoor moet het een uur lang met windkracht 9 poeieren - maar negen op de schaal van Beaufort werd gisteravond bij IJmuiden wel degelijk gemeten.

De 'kaarsen' waaiden uit de paardenkastanje, inventarisatie van overige schade op Huis te Manpad moet nog plaatsvinden.

22 mei 2021

Reeën op het Manpad

Het ree is een welkome gast op de landgoederen en buitenplaatsen van Zuid-Kennemerland, mits ze zich wel aan de regels houden.

Dat ze de jonge toppen van de brandnetel opeten, vindt de tuinbaas niet erg. En dat ze 'onderhoud' plegen op de jonge spruiten van de elzen en essen in het hakhoutbos wordt ook getolereerd mits ze niet alles kaal eten. Maar van de planten en bomen in de boomgaard moeten ze afblijven.

Het vervelende is: ze luisteren verdraaid slecht en zijn inmiddels met een behoorlijk aantal. Er lopen diverse bokken en geiten op het Manpad, en de aangrenzende percelen rond.

Verkeersongelukken zijn te verwachten op de druk bereden Herenweg.

In de boomgaard zijn bij de bramenmuur duidelijk de vraatsporen zichtbaar. De onderste bladeren zijn allemaal weg, net alsof ze op 1 meter hoogte geschoren zijn.

Er moet toch op een of andere manier een oplossing komen. Want vraatschade is één ding, verkeersongelukken op de druk bereden Herenweg, daar zit niemand op te wachten.

18 mei 2021

Ree, etend van brandnetel

Bramen vraatschade

.

10 mei 2021

Duurzaam gebouwd,
goed geïsoleerd,
met natuurlijke bouwmaterialen
en dat zonder bouwplan

Op Huis te Manpad zijn er diverse plekjes - een houtstapel hier, een opslagschuurtje daar - waar je kan genieten van de rust.

Rust op de buitenplaats, midden in de Randstad, is voor vele dieren een voorwaarde. Het winterkoninkje koos deze plek uit, om zijn nestje te bouwen: prima geschikt voor het uitbroeden van de eitjes.

We denken dat dit zonder uitgekiend bouwplan gemaakt is, maar zeker weten doen we het niet. Wellicht vergissen we ons. En of het volgend jaar weer gebruikt wordt? We betwijfelen het. 'Cradle to cradle' zullen we maar zeggen.

9 mei 2021

.

Over oude perenbomen

Een van de parels van het Manpad is de slangenmuur. Een fruitmuur gebouwd in een s-vorm. Een muur van wel 200-meter zonder onderbrekingen, op de fraaie toeganspoort na. Langs deze muur staan perenbomen, appelbomen, moeibei en perzik. Sommige bomen zijn heel erg oud, wel meer dan 100 jaar. Aan de hoogte van de fruitboom kan je dat niet afleiden, maar wel aan de dikke, knoestige stam.


Ze zijn op een hele bijzondere wijze gesnoeid, afhankelijk van de standplaats, langs de slangenmuur. Zodat ze precies passen in het geheel. De ene met de takken naar links, een andere met de takken naar rechts. En wat ook belangrijk is: de entplek zit laag aan de stam, zodat de eerste fruittakken laag langs de muur geleid kunnen worden.


Maar ook perenbomen hebben niet het eeuwige leven. Vandaar dat de tuinbaas op het Manpad regelmatig jonge nieuwe bomen (van het zelfde eeuwenoude ras) opkweekt. In dezelfde leivorm, zoals dit al honderden jaren op Huis te Manpad gebeurt.

16 april 2021

Mieke Wilmink
(15 mei 1943 – 22 maart 2021)

Op maandag 22 maart jl. bereikte ons het droeve bericht dat Mieke Wilmink was overleden. Zij was al geruime tijd ziek.

Mieke is ruim twintig jaar betrokken geweest bij de rondleidingen op Manpad. Ook aan de realisatie van het boek van Barbara Joustra, over de geschiedenis van het Huis te Manpad, heeft zij een aanzienlijke bijdrage geleverd. Na haar start bij het IVN, Zuid Kennemerland, is Mieke begonnen met het geven van rondleidingen op de Buitenplaatsen en Landgoederen in Zuid Kennemerland. Daarbij kreeg zij en haar publiek toegang tot veelal gesloten (particuliere) pareltjes van rust, natuur en tuinarchitectuur in onze regio.

Zij werd ook bekend en geroemd om haar cursussen die zij gaf aan de volksuniversiteit Haarlem e.o. en dan met name over het ontstaan van de eertijds talrijke Buitenplaatsen in onze omgeving. Haar excursies zijn door vele, vele deelnemers bezocht en blijven bij velen in herinnering door haar levendige verteltrant, haar brede kennis en gevoel voor detail. Daarbij waren het Landgoed Elswout en het Buiten Huis te Manpad haar favoriet. Aan de werving en opleiding van gidsen, m.n. voor Manpad, heeft zij een grote bijdrage geleverd. Wij hebben in 2015 op passende wijze nog afscheid van Mieke kunnen nemen. Mieke zullen wij herinneren als een lieve, betrokken vrouw, iemand die altijd klaar stond en graag haar kennis deelde.

Wij wensen haar man Jos en haar beide kinderen en familie veel sterkte met dit verlies.

Namens bestuur, medewerkers en gidsen van Huis te Manpad. Peter de Jong.

4 april 2020

‘Stinzen – weet u wat het zijn?’
studiemiddag stinzenplanten

Bonte krokus, holwortel, bostulpen, knikkende vogelmelk, Haarlems klokkenspel…
Ze zijn een feest voor het oog en een aankondiging van de lente. Deze voorjaarsbollen zorgen voor kleurrijke velden in tuinen en parken. Het zijn de juweeltjes van het voorjaar.

Vanaf de 16e eeuw is men al begonnen deze verwilderingsbollen aan te planten op kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen en bij huizen van notabelen. Maar ze zijn ondertussen ook te vinden in pastorietuinen, stadswallen, begraafplaatsen en de oudere stadsparken.

De belangstelling voor stinzenplanten is groeiend, zowel bij eigenaren en beheerders van kastelen, buitenplaatsen en landgoederen als bij het grotere publiek. Deze opbloeiende interesse is mooi, maar vraagt tegelijkertijd om bewustzijn over het historische karakter van en zorgvuldige omgang met deze bijzondere stinzencollecties.

Op donderdag 22 april wordt door de Stichting Kastelen, Buitenplaatsen en Landgoederen een studiemiddag georganiseerd in samenwerking met het Gilde van Tuinbazen, de Nederlandse Tuinenstichting (NTs) en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Deze vindt plaats via een livestream vanuit Het Koetshuis op Huis Landfort te Megchelen. Deelname is gratis na aanmelding bij www.skbl.nl.

19 maart 2021

Haarlems klokkenspel

Keukenhof dicht, Manpad dicht

Het valt allemaal niet mee. Alle belangrijke tuinen waar je kan genieten van de voorjaarsbloemen zijn dicht. De Keukenhof moet vanwege het tegengaan van de besmetting met het coronavirus de poorten gesloten houden en ook op Huis te Manpad zijn excursies niet mogelijk.

Gelukkig worden steeds meer museacollecties gedigitaliseerd, zodat hun schatten nu gewoon vanachter de computer te bezichtigen zijn. Bijvoorbeeld de beroemde Fagel-collectie, waaruit deze mooie tekening van een tulp uit gekopieerd is.

In de 17e en de 18e eeuw werd deze bibliotheek opgebouwd door de familie Fagel, een politiek invloedrijke familie uit Den Haag. Vijf generaties lang bekleedden zij de functie van griffier van de Staten Generaal. Door geldgebrek en de politieke situatie in Nederland moest Hendrik Fagel de Jonge (1765-1838), die in Engeland verbleef toen de Fransen De Republiek bezet hadden, zijn bibliotheek verkopen.

Een belangrijk item uit de collectie gaat over de tuinen en tuinkunst uit de 17e eeuw van de Nederlandse Republiek. Impressie van de Fagel collectie.

In 1802 werd de Fagel collectie in zijn geheel gekocht door Library of Trinity College Dublin.

13 maart 2021

Alckmaarse Lusthoff van Tulpaanen

Excursies
Het park van Huis te Manpad, Herenweg 9 te Heemstede is alleen in excursieverband te bezoeken. Van februari t/m 15 oktober is er iedere zaterdag om 10.00 uur een excursie. Van februari t/m mei is er ook op dinsdag om 14.00 uur een rondleiding. Op deze tijdstippen staat er bij de poort een gids klaar die de excursie-gangers meeneemt voor een boeiende wandeling. Aanmelden is niet nodig en er worden geen kosten berekend. Het hoofdhuis en de overige woningen worden particulier bewoond en zijn dus niet te bezichtigen. Een groepsbezoek is ook buiten de openstellingstijden mogelijk, behalve op zondag. Spreek dit af met Iris de Graaff, telefoon 023-5475040. Voor overige informatie betreffende de openstelling of excursies kan men terecht bij excursiecoördinator Peter de Jong: 06-54392301 of peter-atalanta@hotmail.com.

Vanwege de landelijke coronamaatregelen zijn de excursies voorlopig geannuleerd. Raadpleeg deze website wanneer de excursies weer doorgaan. Onze excuses voor het ongemak.

januari 2021

Nieuws van 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023